Dirençler
Direnç Nedir?
Direnç kelimesi, "bir güce karşı konan direnme gücü" olarak tanımlanabilir. Elektrik ve elektronikte ise direnç, iki ucu arasına gerilim uygulanan bir cismin akıma karşı gösterdiği direnme özelliğidir.
Kısaca; elektrik akımına gösterilen zorluğa DİRENÇ denir. ve devrede akımı sınırlandırmak için kullanılır.
Direnç"R" veya "r" harfi ile gösterilir, birimi ohm dır.
Elektrik, elektronik devrelerinde en yaygın olarak kullanılan devre elemanları dirençlerdir. Direncin iki temel görevi vardır; akımı sınırlamak ve gerilimi bölmek. Dirençler 1 ohm’dan daha küçük değerlerden 100 Mega ohm’dan daha büyük değerlere kadar geniş bir yelpazede çeşitli omik değerlerde üretilmektedir. Dirençlerin iki önemli parametresi vardır.
Bu parametreler (1) Direncin omik değeri, (2) Direncin gücü’dür. Direncin ohmik değeri elektrik akımına gösterilen zorluğu belirler. Uçlarına uygulanan gerilimi sabit olarak düşünürsek omik değeri daha yüksek olan dirençlerden daha az akım geçer.
Direncin ikinci önemli parametresi ise gücüdür. Direncin içinden geçen akım ısınmaya yol açar. Direncin dayanabileceği ısı miktarı direncin gücü ile bağlantılır. Direncin gücünün birimi de Watt’tır. Daha yüksek güçlü dirençler ısıya daha fazla dayanırlar. Örneğin 5 Wattlık bir direnç, 1 Wattlık bir dirence göre ısıya daha dayanıklıdır. Dirençler yapıldıkları malzemeye göre; 1. Karbon dirençler 2. Telli dirençler olarak ikiye ayrılır. Kullanışlarına göre ise: 1. Sabit dirençler 2. Ayarlı dirençler olarak ikiye ayrılırlar.
Bağlantı türleri
Devrelerde dirençler 3 şekilde bulunabilir. 1 seri bağlantı 2 paralel bağlantı 3 karma bağlantı.
1)Seri Bağlantı
bu bağlantı da eşdeğer toplam drenç; Rtop=R1+R2+R3 olarak hesaplanır.
devreden geçen Akım ise; I=U/Rtop Denklemiyle bulunur.
2)Paralel Bağlantı
bu bağlantı da eşdeğer toplam drenç; 1/Rtop = 1/R1 + 1/R2 olarak hesaplanır.
Eğer paralel bağlantı 2 den çok isede denklem yine aynen devam eder; yani mesela 4 adet direnç paralel bağlı ise; 1/Rtop = 1/R1 + 1/R2 + 1/R3 + 1/R4 olur. ve devreden geçen Akım ise; I=U/Rtop Denklemiyle bulunur. eğer 2 adet direnç paralel bağlı ise pratik olarak Rtop=(R1 x R2) /(R1+R2) olarak bulunur.
3)Karma Bağlantı
bu bağlantıda herm seri bağlı dirençler hemde paralel bağlı dirençler vardır. böyle bir bağlantıda paralel olan grupların ayrı ayrı direnç toplamları bulunur ve sonuçta seri bir eşdeğer devre oluşturulur.
şekle göre; R1 ve R2 paralel ve R3,R4 dirençleri buna seri bağlıdır. RPar=(R1+R2)/(R1*R2) olur.
toplam devre direnci ise;
Rtop=(R1+R2)/(R1*R2) + R3+R4 olarak Elde edilir.
I=U/Rtop
denleminden de devreden geçen akım kolayca bulunur.
